Ζυμαρικά: μία τροφή που είναι, φαινομενικά, λιτή, οικονομική και εύκολο να χρησιμοποιηθεί σε μία τεράστια ποικιλία συνταγών, λατρεύεται, ωστόσο, σε κάθε γωνιά της γης, αποτελώντας, σε ορισμένα κράτη, ουσιώδες κομμάτι της γαστρονομικής παράδοσης και των εθίμων. Για να εντοπίσουμε τις ρίζες των ζυμαρικών χρειάζεται να κάνουμε μία τεράστια αναδρομή στην ιστορία, χαρτογραφώντας τα ήθη και τις διατροφικές συνήθειες διαφόρων λαών της αρχαιότητας. Είναι γνωστό πως η αποικιοκρατία και το διεθνές εμπόριο αγαθών μέσω θαλάσσης βοήθησαν, έτσι ώστε τα ζυμαρικά να μεταφερθούν σε κάθε γωνία της γης και να μετουσιωθούν σε πληθώρα διαφορετικών συνταγών, ώσπου να αναχθούν στο παγκόσμιας αποδοχής φαγητό που γνωρίζουμε σήμερα. Ποια ήταν, όμως, η πρώτη εμφάνιση των ζυμαρικών στην ιστορία και πώς η παραγωγή τους εξελίχθηκε ανά τους αιώνες;
Οι καταβολές των ζυμαρικών
Η μαζική παραγωγή και το εμπόριο ζυμαρικών λέγεται πως ξεκίνησε από διάφορες κοινότητες της Νότιας Ιταλίας στα μέσα του 12ου αιώνα μ.Κ.Ε., αφού πλήθος ιστορικών της εποχής έχουν ταυτίσει τα ζυμαρικά με την περιοχή της Σικελίας. Ο ακριβής εντοπισμός της πρώτης εμφάνισης των ζυμαρικών στην ιστορία, πάντως, είναι αρκετά δύσκολος, έως και ακατόρθωτος. Διάφορες αναφορές, ωστόσο, υποδεικνύουν την ύπαρξη ζυμαρικών στην αρχαία Ελλάδα, γύρω στο 1000 π.Κ.Ε.. Έχει γραφτεί πως τα εν λόγω ζυμαρικά πλάθονταν σε λωρίδες και, εν αντιθέσει με τα ζυμαρικά όπως τα γνωρίζουμε σήμερα, μαγειρεύονταν με ψήσιμο αντί για βρασμό. Η θεωρία αυτή, φυσικά, συνοδεύεται και από την απαραίτητη για την εποχή μυθολογική προσέγγιση, που θέλει τον θεό Ήφαιστο να κατασκευάζει ένα οδοντωτό εργαλείο που παράγει ζυμαρικά. Η πρώιμη αυτή μορφή των ζυμαρικών εικάζεται πως εξήχθη στην Ιταλία, όπου και μετεξελίχθηκε σε διάφορες παραλλαγές. Ορισμένες ιστορικές πηγές, πάντως, θέλουν μία εκδοχή των ζυμαρικών να προϋπάρχει στην Κίνα και να ταξιδεύει στη Δύση χάρη στη συμβολή του εξερευνητή Μάρκο Πόλο. Αν και η θεωρία αυτή δε θα ήταν καθόλου απίθανη, δεδομένης της τεράστιας παράδοσης των λαών της Ασίας στα ζυμαρικά με βάση το ρύζι (ρυζομακάρονα ή noodles), έχει, πλέον, απορριφθεί, μιας και διαφορετικές πηγές αποδεικνύουν πως τα ζυμαρικά προϋπήρχαν στην Ιταλία. Λαογράφοι από τον αραβικό κόσμο, πάντως, έχουν υποστηρίξει πως διάφορες αρχαίες μορφές ζυμαρικών είχαν σαν αφετηρία εδάφη της Μέσης Ανατολής, όπως η σημερινή Συρία και Παλαιστίνη, από όπου και κατέφθασαν στη Γηραιά Ήπειρο. Μιας και οι θεωρίες αναφορικά με την απαρχή των ζυμαρικών, όπως βλέπετε, ποικίλουν, εύλογα αυτά θα μπορούσαν να έχουν παραπάνω από μία προελεύσεις.
Η ετυμολογία των ζυμαρικών
Όπως ακριβώς συμβαίνει με την ιστορική τους προέλευση, έτσι και η ετυμολογία γύρω από τα ζυμαρικά συνοδεύεται από έντονη διχογνωμία. Η εκδοχή που θέλει τις ρίζες των ζυμαρικών στην αρχαία Ελλάδα, ταυτίζει τα τότε ζυμαρικά με τη λέξη “μακαρόνια”, ισχυριζόμενη πως ονομάζονταν έτσι αφού, μετά την παρασκευή τους, τοποθετούνταν ως φόρος τιμής στα μνήματα των νεκρών (αρχαιοελληνιστί, μακάρων), μαζί με οίνο και λάδι. Αντίθετα, δεδομένου ότι τα ζυμαρικά κόβονταν σε λωρίδες προτού αποκτήσουν τη μορφή των μακαρονιών, η άποψη που συνηγορεί υπέρ της ιταλικής προέλευσης των ζυμαρικών κλίνει υπέρ της ετυμολογικής συγγένειας ανάμεσα στη λέξη “μακαρόνι” και το ρήμα “amaccare”, που στα λατινικά σημαίνει “κόβω”. Η πρώτη επιβεβαιωμένη αναφορά στα ζυμαρικά στην αρχαία Ελλάδα, πάντως, χρησιμοποιεί τη λέξη “λάγανον”. Πρόκειται για το επίθετο “λάγανος”, το οποίο σημαίνει “επίπεδος, χαλαρός” και λαμβάνει τη μορφή ουσιαστικού προκειμένου να ονοματίσει μια πρώιμη αρχαιοελληνική μορφή ζυμαρικών, που έπαιρναν μία πλακουτσωτή και φαρδιά μορφή, προτού κοπούν σε λωρίδες. Το εν λόγω ζυμαρικό χρονολογείται γύρω στο 1000 π.Κ.Ε. και η ονομασία του λέγεται πως αποτέλεσε ετυμολογικό δάνειο για τα σημερινά λαζάνια (στα λατινικά “laganum”). Όσον αφορά στη λέξη “spaghetti”, την πλέον διαδεδομένη, δηλαδή, μορφή ζυμαρικών, γλωσσολόγοι εκτιμούν πως χρωστά την ονομασία της στη λέξη “spago” (=σπάγγος), του οποίου, άλλωστε, τη μορφή μιμούνται, ενώ μία άποψη θέλει τη λέξη “pasta” να προέρχεται από τον ελληνικό όρο “παστά”, που αναφέρεται στο χυλό. Σε κάθε περίπτωση, οι ορολογίες των ζυμαρικών διαφέρουν ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή που μελετάται ανά περίπτωση και την κουλτούρα αυτής, αλλά και με βάση τη γλωσσολογική προσέγγιση που ο κάθε ερευνητής επιλέγει να ακολουθήσει.
Η ευρεία διάδοση των ζυμαρικών στην Ιταλία
Με το πέρασμα των αιώνων, τα ζυμαρικά ξεκίνησαν να εξαπλώνονται στην Ιταλία. Αναφορές από τον 15ο αιώνα π.Κ.Ε. θέλουν τα ζυμαρικά να ξεκινούν να συσκευάζονται για εμπορικούς σκοπούς, έχοντας αποτελέσει, μέχρι τότε, γεύμα που καταναλωνόταν υπό ειδικές περιστάσεις. Το πρώτο εργοστάσιο μαζικής παραγωγής ζυμαρικών, μάλιστα, υπήρξε στη Βενετία το 1740, ενώ ο 18ος αιώνας σηματοδότησε την έκρηξη της κατανάλωσης ζυμαρικών στη Ιταλία. Τα 60 καταστήματα ζυμαρικών στις αρχές του αιώνα έγιναν περίπου 300 στα τέλη του, ενώ η άνθιση αυτή των ζυμαρικών έφτασε στο απόγειό της με τη Βιομηχανική Επανάσταση, το 1800. Η κατασκευή μηχανημάτων ατμού για τη μαζική παραγωγή ζυμαρικών όχι μόνο εκτίναξε την ποσότητα των ζυμαρικών σε όλο το μήκος τη χώρας, αλλά έφερε τη δυνατότητα δημιουργίας ζυμαρικών σε νέα, ευφάνταστα σχήματα που εξήπταν το ενδιαφέρον και την περιέργεια κάθε καταναλωτή. Αναπόφευκτα, ο αριθμός των καταστημάτων που επιδίδονταν στο εμπόριο ζυμαρικών αυξήθηκε κατακόρυφα, τη στιγμή που η άφιξη της ντομάτας από την Αμερική οδήγησε στη δημιουργία σαλτσών, που συνόδευαν τα ζυμαρικά. Λέγεται πως η πρώτη συνταγή ζυμαρικών με ντομάτα στην ιστορία καταγράφηκε το 1839. Έκτοτε, χάρη στη μαζική καλλιέργεια της ντομάτας, το έδαφος ήταν, πλέον, πρόσφορο, έτσι ώστε τα ζυμαρικά να κατακτήσουν την καρδιά των Ιταλών, οι οποίοι και τα ανήγαγαν σε εθνικό τους φαγητό.
Η επέλαση των ζυμαρικών στην Ευρώπη και την Αμερική
Έχοντας ήδη μετατραπεί σε αναπόσπαστο κομμάτι της ιταλικής κουλτούρας, τα ζυμαρικά δεν άργησαν να εδραιωθούν σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Το 1859, η αγορά των ζυμαρικών επεκτάθηκε στην ουγγρική Πέστη, όπου συναντάται ένα από τα πρώτα εργοστάσια ζυμαρικών στην Κεντρική Ευρώπη και δεν άργησε να φτάσει στο Μπόρσοβ της Βοημίας το 1884. Όσον αφορά στην πρώτη εμφάνιση των ζυμαρικών στην αμερικανική ήπειρο, διάφορες ιστορικές πηγές σημειώνουν πως ήταν έργο πολλών Ισπανοί μετοίκων στο Νέο Κόσμο, τη στιγμή που ο Τόμας Τζέφερσον έβαλε το λιθαράκι του στην εδραίωση των ζυμαρικών στη χώρα. Έχοντας δοκιμάσει τα περίφημα ιταλικά ζυμαρικά κατά την παραμονή του στο Παρίσι από το 1784 έως το 1789, ο τρίτος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ενθουσιάστηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε επέστρεψε στην πατρίδα του με μεγάλα αποθέματά τους. Όταν αυτά εξαντλήθηκαν, φρόντισε να εξασφαλίσει νέα παραλαβή από τη Νάπολη. Ο Τζέφερσον λέγεται πως ήταν τεράστιος λάτρης των ζυμαρικών, τα οποία μάλιστα σέρβιρε σε πολλά γεύματά του. Το πρώτο εργοστάσιο μαζικής παραγωγής ζυμαρικών ήρθε πολλές δεκαετίες αργότερα, στο Μπρούκλυν του 1848, ενώ η εδραίωση των ζυμαρικών στις διατροφικές συνήθειες των Η.Π.Α. άργησε ακόμα περισσότερο. Πραγματοποιήθηκε, εν τέλει, χάρη στις τεράστιες εισροές Ιταλών μεταναστών από το 1880 μέχρι το 1920, που σηματοδοτήθηκε από πλήθος νέων ιταλικών εστιατορίων στη χώρα.
Αναζητήστε καταστήματα πώλησης ζυμαρικών στον επαγγελματικό οδηγό επιχειρήσεων f-all.gr