Τι είναι η ανοιχτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση
Ως ανοιχτή εκπαίδευση ορίζεται κάθε μορφή ευέλικτης μάθησης, που καθιστά την εκπαίδευση ευχερέστερη συγκριτικά με τη διδασκαλία που προσφέρουν τα παραδοσιακά εκπαιδευτικά κέντρα. Η ευελιξία αυτή έγκειται στον τρόπο με τον οποίο η εκπαιδευτική διαδικασία είναι δομημένη, τον τόπο, τις μεθόδους, το ρυθμό προόδου και τα ειδικά μέσα υποστήριξης που χρησιμοποιούνται για την παράδοση και την κατανόηση. Η ανοιχτή εκπαίδευση έγκειται στην παροχή ευκαιριών σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, που συνήθως αποτελούνται από οικονομικά και οικονομικά αποκλεισμένα άτομα, καθώς και σε μειονότητες (εθνικές, θρησκευτικές κλπ). Πρόκειται για σύστημα εκπαίδευσης που είναι επικεντρωμένο στο μαθητή και τις ιδαιτερότητές του.
Με τον όρο εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση νοείται κάθε μορφή εκπαίδευσης που δεν υπόκειται σε άμεση και διαρκή επίβλεψη από τους διδάσκοντες. Έγκειται στην ανεξάρτητη ή αυτόνομη μάθηση, κατά την οποία η επικοινωνία και αλληλεπίδραση μεταξύ του διδάσκοντα και του διδασκόμενου υποκαθίσταται από τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα. Η αυτονομία αυτή αντικατοπτρίζει την προσπάθεια να καταστούν οι διδασκόμενοι περισσότερο υπεύθυνοι, ώστε με τη σειρά τους να προβούν στην αποτελεσματικότερη επίτευξη των δικών τους στόχων, παρά τη φυσική τους απόσταση που τους χωρίζει από το εκπαιδευτικό ίδρυμα. Η παρουσία, μάλιστα, υποκαθίσταται από ειδικά σχεδιασμένο πολυμορφικό εκπαιδευτικό υλικό, σε συνδυασμό με τη συστηματική υποστήριξη και ενθάρρυνση του σπουδαστή από τους ιθύνοντες του εκπαιδευτικού ιδρύματος.
Τα οφέλη της ανοιχτής και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης
Τα τεχνολογικά επιτεύγματα στον τομέα της πληροφορικής έχουν συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στη ραγδαία ανάπτυξη της ανοιχτής και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης. Έτσι, βιώνουμε τη διαρκή διεύρυνση ενός μεγάλου φάσματος εκπαιδευτικού υλικού, προγραμμάτων και μεθόδων διδασκαλίας, καθώς και μία τεράστια ποικιλία υπηρεσιών, που καθιστά δυνατή την αλληλεπίδραση του διδάσκοντα με τον εκπαιδευόμενο, σε ένα εξαιρετικά ευρύ πεδίο εφαρμογής. Το σύστημα της ανοιχτής και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης διασφαλίζει για τους πάντες το ελεύθερο της εισόδου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, παρέχοντας ευκαιρίες για δια βίου μάθηση και κατάρτιση, σύμφωνα με τις επιταγές της σύγχρονης κοινωνίας ότι η μόρφωση αποτελεί δικαίωμα όλων και πως όλοι θα πρέπει να την απολαμβάνουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
Η ανοιχτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση θεωρείται ότι συνδράμει στην αύξηση των ευκαιριών πρόσβασης και συμμετοχής σε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, την ενίσχυση του εκπαιδευτικού υπόβαθρου λιγότερο ευνοημένων κοινωνικών ομάδων και την ανάπτυξη της άνευ όρων εκπαίδευσης εν γένει, μέσω της χρήσης νέων τεχνολογικών μέσων. Στόχος είναι η εξασφάλιση μιας ολιστικής προσέγγισης στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση, με τη θέσπιση προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης χωρίς διακρίσεις.
Οι διαφορές της ανοιχτής και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης με τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας
Η ανοιχτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση δύναται να εφαρμοστεί σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης, παρέχοντας συστηματική υποστήριξη στον εκπαιδευόμενο με ειδικά σχεδιασμένο εκπαιδευτικό υλικό και αξιοποιώντας νέες τεχνολογίες και μέσα επικοινωνίας. Αντίστοιχα, το σύστημα της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης θέτει ορισμένα νέα δεδομένα στη μάθηση, μεταξύ των οποίων είναι η προσπελασιμότητα στη φυσική παρουσία που προσφέρει η έλλειψη αιθουσών διδασκαλίας, κάτι το οποίο αντικαθίσταται από τεχνητά μέσα επικοινωνίας με σκοπό τη μετάδοση πληροφοριών και αλληλεπίδραση. Αυτό αντιτίθεται με τη συμβατική εκπαίδευση, κατά την οποία ο καθηγητής επικοινωνεί με μια ομάδα εκπαιδευόμενων, που είναι συγκεντρωμένοι την ίδια στιγμή στον ίδιο χώρο.
Έπειτα, σε αντίθεση με την παραδοσιακή εκπαίδευση, στην οποία παρατηρείται εξαιρετικά μεγάλη ομοιογένεια στους διδασκόμενους, στην ανοιχτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση συναντάμε ένα ευρύ φάσμα ηλικιών και εκπαιδευτικών υποβάθρων, κάτι το οποίο δικαιολογείται από την κουλτούρα παροχής δεύτερων ευκαιριών, στοιχείο που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ανοιχτής εκπαίδευσης.
Οι διαφορές, όμως, σε σχέση με την παραδοσιακή εκπαίδευση δεν αφορούν μόνο στη διδασκαλία, αλλά και στον τρόπο εισαγωγής στο εκπαιδευτικό ίδρυμα, καθ’ ότι στην περίπτωση της ανοιχτής και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης οι υποχρεωτικές εισαγωγικές εξετάσεις που συναντάμε στο παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα δεν αποτελούν προϋπόθεση.
Η κοινή εγκατάσταση τεχνολογικών μέσων, πάντως, δεν δύναται να φέρει από μόνη της το επιθυμητό αποτέλεσμα ως προς την κατάρτιση ενός αποδοτικού εκπαιδευτικού συστήματος. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί μόνο με την επιμέρους αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης ως προς με τις ανάγκες του κάθε σπουδαστή μεμονωμένα, για τη βελτιστοποίηση της ποιότητας της εκπαίδευσης και την εγγραφή όλο και περισσότερων φοιτητών, χωρίς να χρειαστεί να αυξηθεί το κόστος φοίτησης.
Η ανοιχτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση στη χώρα μας
Στην Ελλάδα, το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Ε.Α.Π.) θεσμοθετήθηκε αρχικά το 1992 και ο σχεδιασμός του ολοκληρώθηκε το 1996. Το 1997 εξισώθηκε νομικά με τα υπόλοιπα Ανώτατα Εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας. Το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο προσφέρει σπουδές σε προπτυχιακό, μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο, καθώς και προγράμματα ειδίκευσης και μετεκπαίδευσης. Η εκπαίδευση που παρέχει βασίζεται σε μεθόδους διδασκαλίας από απόσταση, τη μαζική διανομή πληροφοριακού υλικού, τη διαρκή αξιολόγηση των σπουδαστών και τη χρήση ειδικά διαμορφωμένου εκπαιδευτικού και πληροφοριακού υλικού. Σε αυτό γίνονται δεκτοί χωρίς εισαγωγικές εξετάσεις, αλλά με κλήρωση, σπουδαστές που έχουν συμπληρώσει το 23ο έτος της ηλικίας τους.
Η λέξη “Ελληνικό” εν προκειμένω οριοθετεί την εθνική του ταυτότητα, σε αντιδιαστολή με άλλα ανοικτά πανεπιστήμια του εξωτερικού, καθιστώντας το αναγνωρίσιμο. Η λέξη “Ανοικτό” αντικατοπτρίζει την αρχή της ελευθερίας που ενέχει η πρόσβαση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση, ενώ, τέλος, η λέξη “Πανεπιστήμιο” καθορίζει απλώς τη βαθμίδα του ως ακαδημαϊκό ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Το Ε.Α.Π. συνέβαλε -και εξακολουθεί να συμβάλλει- σε σπουδαίο βαθμό στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης ίσων ευκαιριών, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς και χωρίς ο σπουδαστής να υποχρεούται να εγκαταλείψει τον τόπο διαμονής του. Κάπως έτσι, υλοποιείται ένα σπουδαίο πρόγραμμα ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της ανοιχτής και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης. Πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος της αξιολόγησης της διδασκαλίας, της ποιότητας του μαθήματος και του εκπαιδευτικού υλικού από τους σπουδαστές.
Εκτός όμως από τη δράση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, η οποία έγκειται κατ’ αποκλειστικότητα στην παροχή εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης, σε διάφορα εκπαιδευτικά κέντρα της χώρας, λειτουργούν αντίστοιχα προγράμματα, είτε σε πρώιμη, πιλοτική μορφή, είτε με επίπεδο το οποίο ανταποκρίνεται εξ’ ολοκλήρου στα ποιοτικά standards της σύγχρονης εκπαίδευσης. Τα εν λόγω προγράμματα προσφέρονται από δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια, κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης, καθώς και όλους τους αναγνωρισμένους από το κράτος εκπαιδευτικούς φορείς.
Οι τελευταίες εξελίξεις της ανοιχτής και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης
Η σημασία της ανοιχτής και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι τεράστια, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στη χώρα μας, με νομοθετική πράξη του 2010, περιγράφεται ο στόχος και το πεδίο εφαρμογής της δια βίου μάθησης, στο οποίο περιλαμβάνεται η διασφάλιση της δυνατότητας πρόσβασης ατόμων και ιδιαίτερα των μελών κοινωνικών ευπαθών και ευάλωτων ομάδων σε δράσεις κατάρτισης και γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων, όπως και η συνεχιζόμενη εκπαίδευση και αξιολόγηση των εκπαιδευτών τους, στο πλαίσιο της ανάπτυξης της ανοιχτής εκπαίδευσης.
Αξίζει να σημειωθεί πως στο Νόμο “Σωφρονιστικός Κώδικας” που αφορά σε όσους έχουν υποστεί ποινική καταδίκη,το Δεκέμβριο του 2014 με αφορμή την περίπτωση του Νίκου Ρωμανού, προστέθηκε πως η φοίτηση καταδίκων και υποδίκων φοιτητών και σπουδαστών Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων μπορεί να γίνεται και με παρακολούθηση µαθηµάτων εξ’ αποστάσεως.
Η ανοιχτή και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση βίωσε ραγδαίες εξελίξεις το έτος 2020, όταν η πανδημία του Covid-19 κατέστησε αδύνατη τη δια ζώσης παρακολούθηση, προς αποφυγή διασποράς του κορωνοϊού. Λόγω των παραπάνω, το σύνολο των φοιτητών και μαθητών, όχι μόνο ανά τη χώρα αλλά σε όλο τον πλανήτη, συμμετείχε σε πλατφόρμες τηλεκπαίδευσης. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη συλλογική συμμετοχή σε προγράμματα ανοιχτής και εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης στην ιστορία, και σίγουρα αποτέλεσε ορόσημο για την εκπαίδευση εν γένει, δίνοντας έναυσμα για περαιτέρω εξέλιξη ανάλογων μεθόδων.
Αναζητήστε Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης στον επαγγελματικό οδηγό επιχειρήσεων f-all.gr